Kanada Şirketleri; Türleri Ve Kuruluşları

Kanada’da üç temel şirket türünden bahsetmek mümkündür:

1. Şahıs İşletmesi (Sole Proprietorship)
2. Ortaklıklar (Partnerships)
3. Sermaye Şirketleri (Corporations)

 

Diğer taraftan, yukarıda sıralanan temel şirket yapılanmasından türetilmiş olan şirketler de bulunmaktadır:

• Joint ventures,
• Branch ofis,

 

1. Şahıs İşletmeleri(sole proprietorships):

Bir kişinin sahibi olduğu, dolayısıyla tüm borç ve yükümlülükler ile gelirin tamamen sahibine ait olduğu basit şirketlerdir.

Avantajları:

• Kolay ve düşük masrafla kurulabilir olması,
• Yasal yükümlülüklerin sınırlı olması,
• Karar alma mekanizmasının sahibine ait olması,
• Düşük işletme sermayesi ile işin başlatılabilmesi,
• Duruma göre vergi avantajları (kayıpların kişisel gelirden düşülebilmesi, karın düşük olması halinde vergi dilimi avantajları gibi)
• Gelirlerin tamamen sahibine ait olması.

Dezavantajları:

• Sahibinin sınırsız sorumluluk taşıması (işletme borçlarında kişisel varlıklar da risk altındadır),
• Çok karlı iş yapılması halinde, yüksek vergi dilimine girme ihtimalinin bulunması,
• İşin devamlılığının, işletme sahibinin devamlılığına bağlı olması,
• Sermaye temininde zorluklar ile karşılaşılabilmesi.

2. Ortaklıklar(partnerships):

Birden fazla kişinin bir araya gelerek kurmuş olduğu şirketlerdir. Bu tür şirketlerde ortaklar, mali kaynakları ile kişisel yetkinliklerini bir araya getirmektedirler. Ortaklar, bir avukat yardımıyla “ortaklık anlaşması” yaparak kar, zarar ve diğer konularda sorumluluklarının sınırlarını belirleyerek kendilerini koruma altına alabilir.

Avantajları:

• Kurulmasının basit olması,
• İş açma maliyetinin ortaklar arasında pay edilmesi,
• Yönetim, kar ve varlıkların paylaşımının söz konusu olması,
• Duruma göre vergi avantajı bulunması. Dezavantajları:
• Şahıs işletmesinde olduğu gibi, işletme ile şahıs arasında hukuki farklılık bulunmaması,
• Ortakların şirket türüne göre değişmekle birlikte sınırsız sorumluluk taşıması,
• Ortak bulunmasında güçlüklerle karşılaşilabilmesi,
• Ortaklar arası gerilimin söz konusu olabilmesi,
• Ortaklardan biri tarafından alınan kararın, diğer ortağı etkilemesi. Ortaklıklar, genel ortaklıklar, sınırlı ortaklıklar veya deklere edilmemiş ortaklık (undeclared partnership, sadece Quebec Eyaletinde tanınmaktadır) gibi alt gruplara ayrılmaktadır.

3. Kanada Sermaye Şirketleri(corporations):

Sermaye şirketleri, federal veya eyalet düzeyinde kurulabilmektedir. Bu şirketler hukuki olarak tüzel kişilik kazanırlar. Kanada’da en yaygın şirketleşme türüdür. Bu işletmelerin hisse sahipleri, işletmenin borçlarından, yükümlülüklerinden ve işletmenin aldığı karar ve uygulamalardan sorumlu olmamaktadır.

Avantajları:

• Sınırlı sorumluluk,
• Sahipliğin el değiştirebilmesi,
• Şirket varlığının kişilere bağlı olmaması,
• Tüzel kişiliğe sahip olması,
• Kolay sermaye temin edebilmesi,
• Vergi avantajları bulunması.

Dezavantajları:

• Yasal olarak sıkı denetim,
• Kuruluş maliyetinin yüksekliği,
• Kapsamlı kayıtların gerekliliği, toplatı tutanakları vs.,
• Devlete yıllık rapor dosyası verilmesi,
• Hisse sahipleri ile yöneticiler arasında gerilim,
• Müdürlerin ikametgahı ile ilgili muhtemel problemler, Kanadalı olmaması veya başka bir eyalette ikamet etmesi hallerinde.

KANADA’DA ŞİRKET KURULUŞLARI NASIL YAPILIR

Şirket kuruluşuna ilişkin kurallar, şirketin türü ve bulunduğu Eyalete ve hangi düzeyde kurulacağına göre (federal, eyalet veya bölge) değişiklik gösterebilmektedir.

Şahıs işletmeleri ve ortaklıklar ile ilgili düzenlemelerde, eyalet ve bölge kanunları geçerli olup, şirketin kurulacağı eyaletin kurallarının incelenmesi gerekmektedir. Örneğin, şahıs işletmesi Ontario Eyaletinde kurulacak ise bu eyaletin düzenlemelerine bakmakta yarar görülmektedir.

Şahıs işletmesi veya Ortaklıkların kurulmasında; – Şirket isim kaydının yaptırılması (aynı isimde başka şirketin bulunup bulunmadığının araştırılması, şirket adresi, sahibinin kimlik bilgileri, temas bilgileri, kayıt ücreti, vb.), – Diğer izin, lisans, kayıt veya sertifikaların temin edilmesi, – Şirket isim kaydının 5 yılda bir yenilenmesi gerekmektedir.

Sermaye şirketleri, en çok düzenlemeye maruz kalan şirket türü olup, bu şirketlerin Eyalet, Bölge veya Federal düzeyde kaydı zorunludur. Doğal olarak, vergi bakımından Kanada Gelir İdaresine de kayıt yaptırma zorunluluğu bulunmaktadır.

Sermaye şirketlerinin federal düzeyde kurulmasına ilişkin temel  yasa “Canada Business Corporation Act” (Kanada Şirketler Kanunu)’dur. Bu şirketlerde, direktörlerin %25’nin Kanadalı olma şartı bulunmaktadır. Direktör sayısının 4 kişinin altında olması halinde en az bir kişinin Kanadalı olması gerekmektedir. Ofiste çalışanlar açısından Kanadalı olma zorunluluğuna dair bir oran bulunmamaktadır.

Sermaye şirketlerinin federal düzeyde kurulması için aşağıdaki bilgi/belgelere gerek duyulmaktadır:

– Şirket Tüzüğü,

– İlk kayıtlı ofis adresi ve ilk Yönetim Kurulu Formu,

– Online kayıtta 200 Kanada Doları, diğer hallerde 250 Kanada Doları işlem ücreti,

– NUANS raporu (şirket isminin başka bir isimle çakışmadığına dair rapor, 90 günden eski olmamalıdır)

– Şirket isim bilgi formu.

Joint ventures -Ortak girişimler:, sözleşme bazlı olarak, iki veya daha fazla özel/tüzel kişinin, bir ticari girişime mal, hizmet ve sermaye katma noktasında mutabık kaldıkları durumları tanımlamaktadır. Kanada’da bu tür girişimleri düzenleyen bir kanun bulunmamaktadır. Dolayısıyla, özel kişiler arasında yapılan sözleşme, taraflara hukuki anlamda sorumluluk yüklemektedir.

YABANCI BİR ŞİRKETİN KANADA’DA YAPILANMASI:

(Extra-provincial Corporations from Outside Canada)

Yabancı bir şirketin Kanada’da yapılanması, Canadian subsidiary–yabancı şirketin sahipliğinde Kanada’da kurulan yeni bir şirket– veya ana şirketin branch ofisi-yabancı şirketle aynı isim altında Kanada’da kurulan şirket- olmak üzere iki şekilde mümkün bulunmaktadır. Burada hangi yapının tercih edileceği konusunda, yapılan iş, amaç, kurulacak Eyalet, vergi vb. gibi unsurların göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

“Subsidiary” kurulması halinde, şirketten doğan kar ve zararlar Kanada ile sınırlı kalmaktadır. Bir yabancı şirketin Kanada’da subsidiary kurması için gerekli şartlar ile Kanada’da sermaye şirketlerinin kurulması için gerekli şartlar aynıdır. Şirket federal düzeyde kurulsa bile, kurulduğu Eyaletin kanun ve kurallarını yerine getirmesi gerekmektedir(kayıt, izinler ve gelirlerin bildirilmesi vb gibi).

Branch ofisi açılması halinde ilk kurulum maliyetleri ve başlangıç kayıplarının, vergi amacıyla ana şirket gelirlerinden düşülmesi mümkün bulunmaktadır. Öte yandan, branch ofislerin Kanada’daki mali yükümlülükleri ana şirkete yansımaktadır. Yine branch ofis kurulması halinde şirket müdürlerinin %25’inin Kanada’lı olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Branch ofislerin karlarının ana şirketin bulunduğu ülkeye transferinde %25 oranında stopaj vergisi(witholding tax) bulunduğunun not edilmesinde yarar görülmektedir.

Yabancı bir şirketin Ontario Eyaletinde bir branch ofisi açmak istemesi halinde aşağıdaki belgelerle birlikte, Companies and Personal Property Security Branch’e müracaat etmesi gerekmektedir:

1. Lisans Formu (Form1), iki nüsha ve orjinal imzalı;
2. Hizmetler için bir temsilcinin atandığına dair form (Appointment of Agent for Service) (Form 2), iki nüsha ve orjinal imzalı;
3. NUANS şirket isim raporu;
4. Aşağıdaki bilgileri içeren ilgili ülke yetkililerince imzalanmış tasdiklenmiş “An original Certificate of Status”:

-Şirketin ismi, –

-Şirketin kuruluş tarihi,

-Şirketin bulunduğu yer (jurisdiction),  Şirketin geçerli ve varlığını sürdüğüne dair belgeler

-330 Kanada Doları kayıt ücreti  ( Bu Rakam yıl bazında değişiklik gösterebilmektedir.)

-Kapak yazısı, isim, adres ve telefon numarası.

Yabancıların şirket hareketleri ile ilgili diğer önemli bir kanun ise “Investment Canada Act”- Kanada Yatırım Kanunudur. Bu Kanun ile, yabancı yatırımların en geç 30 gün içerisinde bildirilmesi, Kanadalı bir şirkette kontrolün yabancılara geçmesi halinde bu işlemlerin incelemeye tabi tutulması, yatırımın kanada’ya net faydası vb. hususlar düzenlenmektedir.

KANADA‘DA SATIŞ TEMSİLCİLİĞİ  VE DİSTRİBÜTÖRLÜK:

Şatış temsilciliği veya distribütörlük verilirken aşağıdaki hususların göz önünde bulundurulmasında yarar görülmektedir.

1. Temsilci veya distribütörün mümkün olduğunca yakından tanınması,
2. Ürünün dağıtımı ve vergiler hakkında bilgi toplanması,
3. Tarafların yükümlülüklerini belirleyen bir sözleşme yapılması (avukatlık hizmeti alınması tavsiye olunur),
4. Sözleşmenin süresinin sınırlı tutulması,
5. Devir edilecek haklarda mümkün olduğunca dikkatli davranılması. Satış temsilciliği ve distribütorlük neticesinde elde edilen karın, ilgili yabancı ülkedeki şirkete transferinde yine %25 oranında stopaj vergisi (witholding tax) bulunmaktadır.